وقتی یکی از دندان‌ها به هر دلیلی از بین می‌رود، ممکن است سلامت کلی دهان تحت تأثیر قرار گیرد. در چنین شرایطی دندان‌های مجاور که دیگر تکیه‌گاهی ندارند، دچار جابه‌جایی می‌شوند که این جابه‌جایی می‌تواند با درد و التهاب همراه باشد. در این مواقع استفاده از روش‌های ترمیمی در دندانپزشکی مانند پروتزهای مصنوعی یا دندان‌های جایگزین مطرح می‌شود. این دندان‌های مصنوعی ممکن است به صورت ثابت یا متحرک استفاده شوند. اگرچه هدف از این روش‌ها حفظ سلامت دهان و دندان است، اما گاهی ممکن است موجب بروز حساسیت یا تورم شوند. در این مطلب از آرت دنتال به بررسی این مسئله از جنبه‌های گوناگون خواهیم پرداخت.
تحلیل لثه و تأثیر دندان مصنوعی
بیماری لثه یکی از عفونت‌های شایع و جدی در میان بزرگسالان است که به‌عنوان یکی از دلایل اصلی از دست دادن دندان شناخته می‌شود. این مشکل نه‌تنها سلامت دهان و دندان را به خطر می‌اندازد، بلکه در برخی موارد می‌تواند نشانه‌ای از وجود بیماری‌های سیستمیک در بدن باشد. بررسی‌ها نشان داده‌اند که میان بیماری لثه و مشکلاتی مانند بیماری‌های قلبی‌عروقی، دیابت یا اختلالات عصبی ارتباط‌هایی وجود دارد. التهاب لثه معمولاً بر اثر تجمع باکتری‌ها و پلاک‌های میکروبی در ناحیه خط لثه شکل می‌گیرد.
وجود فضاهای خالی بین دندان‌ها شرایط را برای گسترش این پلاک‌ها فراهم می‌کند و به مرور باعث التهاب و تحریک بافت لثه می‌شود. در این وضعیت سیستم ایمنی بدن وارد عمل شده و به مقابله با عفونت می‌پردازد که این فرآیند همراه با تورم و ناراحتی خواهد بود. اگر این علائم نادیده گرفته شوند و درمان مناسب صورت نگیرد به‌تدریج تحلیل لثه رخ داده و بافت‌های نرم اطراف دندان آسیب می‌بینند. در مراحل پیشرفته‌تر حتی امکان دارد تحلیل به استخوان فک نیز گسترش یابد و مشکلات جدی‌تری برای فرد ایجاد کند.
نشانه‌های تحلیل لثه در افراد دارای دندان مصنوعی
توجه داشته باشید که خونریزی لثه به‌ویژه اگر ناگهانی و بدون دلیل مشخص باشد، هیچ‌گاه نشانه‌ای طبیعی نیست. اگر در زمان استفاده از مسواک یا نخ دندان، لثه‌ها شروع به خونریزی کنند، احتمال وجود تحلیل لثه یا ابتلا به بیماری‌های لثه‌ای مانند پریودنتیت وجود دارد. از جمله علائمی که ممکن است در صورت تحلیل لثه و استفاده از دندان مصنوعی مشاهده شود عبارتند از:
- تورم، درد یا خونریزی لثه هنگام مسواک زدن
- حس کردن طعم یا بوی نامطبوع در دهان
- عقب‌رفتگی خط لثه
- ایجاد قرمزی یا چرک در نواحی اطراف دندان مصنوعی
- شل شدن دندان‌ها در صورتی که دندان طبیعی در کنار پروتز دارید
- نفوذ باکتری‌ها به جریان خون و در نتیجه احتمال بروز بیماری‌های قلبی یا سکته
در برخی موارد، تحلیل لثه بدون بروز علائم واضح رخ می‌دهد. به همین دلیل رعایت دقیق بهداشت دهان، دندان و مراقبت از دندان‌های مصنوعی اهمیت زیادی دارد. همچنین توصیه می‌شود که دست‌کم دو بار در سال برای بررسی‌های منظم به دندانپزشک مراجعه شود.
عواملی که سبب ایجاد تحلیل لثه در زمان استفاده از دندان مصنوعی می‌شوند؟
عقب‌نشینی خط لثه اغلب به دلیل وجود باکتری‌هایی است که در محیط دهان فعالیت می‌کنند. این باکتری‌ها با تجمع روی سطوح دندان یا حتی دندان مصنوعی، شرایطی را برای شکل‌گیری پلاک فراهم می‌سازند که در نهایت می‌تواند آغازگر بیماری‌های لثه باشد. اگر بهداشت دهان به‌درستی رعایت نشود لایه‌ای ضخیم از پلاک باکتریایی روی دندان مصنوعی ایجاد می‌شود. این تجمع می‌تواند منجر به عفونت شود و زمینه رشد هزاران میکروارگانیسم را در سطح پروتزها فراهم آورد. در برخی افراد، استفاده از گیره‌های فلزی در دندان‌های مصنوعی ممکن است با ایجاد ناراحتی، التهاب و در نهایت تحلیل لثه همراه باشد.
همچنین برای کسانی که از پروتز پارسیل استفاده می‌کنند، رعایت اصول تمیز نگه‌داشتن آن‌ها بسیار مهم است و مراجعه منظم به دندانپزشک به پیشگیری از بروز مشکلات لثه‌ای کمک می‌کند. از دیگر عوامل مؤثر بروز زخم و تحریک لثه پس از قرار دادن دندان مصنوعی در دهان است. این عارضه می‌تواند بلافاصله پس از نصب پروتز یا در اثر استفاده از دندان مصنوعی فرسوده، آسیب‌دیده و ناکارآمد بروز پیدا کند و موجب التهاب و آسیب به بافت لثه شود.
تحلیل لثه چگونه درمان می‌شود؟
تحلیل لثه یکی از دلایل اصلی از دست رفتن دندان‌ها در حدود ۷۰ درصد از بزرگسالان به شمار می‌رود. با این حال، اگر به‌موقع برای درمان اقدام شود می‌توان روند تحلیل استخوان را تا حد زیادی کنترل و متوقف کرد. افرادی که پس از استفاده از دندان مصنوعی دچار تحلیل لثه شده‌اند، همچنان برای عملکرد صحیح پروتز دندانی و توانایی جویدن به سلامت لثه‌های خود نیاز دارند. لثه‌ها برای حفظ سلامت و ترمیم به جریان هوای آزاد نیاز دارند. به همین دلیل توصیه می‌شود که در هنگام خواب دندان مصنوعی از دهان خارج شود تا لثه در معرض رطوبت طبیعی و هوا قرار گیرد و امکان بازسازی بیشتری پیدا کند. همچنین تمیز نگه داشتن زبان و لثه‌ها با استفاده از یک مسواک نرم یا یک پارچه نخی به‌صورت روزانه به بهبود جریان خون در این نواحی کمک می‌کند. این روش علاوه بر بهبود سلامت لثه، نقش مؤثری در کاهش باکتری‌های مولد بوی بد دهان نیز دارد.
چگونه از تحلیل لثه پیشگیری کنیم؟
با رعایت چند اقدام ساده می‌توان از بروز بیماری‌های لثه جلوگیری کرده و سلامت دهان را حفظ کرد:
- روزانه حداقل دو مرتبه مسواک بزنید و در صورت وجود دندان طبیعی هر شب از نخ دندان استفاده کنید. حتی در صورت بی‌دندانی کامل نیز باید با مسواک نرم لثه‌ها، زبان، سقف دهان و بخش داخلی گونه را تمیز کنید.
- پروتز دندانی را پس از صرف غذا از دهان خارج کرده و بشویید تا ذرات باقی‌مانده غذا در میان آن‌ها نماند.
- هر شب دندان مصنوعی را در آب یا محلول مخصوص تمیزکننده خیسانده و در صورت استفاده از محلول، پیش از قرار دادن مجدد آن در دهان حتماً کاملاً آبکشی کنید.
- اجازه دهید لثه‌ها استراحت داشته باشند و با خارج کردن دندان مصنوعی به مدت ۶ تا ۸ ساعت در طول شبانه‌روز به بافت لثه زمان کافی برای بازسازی بدهید.
- تأمین مواد مغذی ضروری را فراموش نکنید؛ گرچه غذا خوردن با پروتز ممکن است دشوار باشد، اما برای تقویت لثه‌ها، عضلات دهان و استخوان فک بدن نیاز به تغذیه مناسب دارد.
- مراجعه منظم به دندانپزشک بسیار مهم است؛ حداقل دوبار در سال ویزیت دندانپزشکی می‌تواند به شناسایی و درمان زودهنگام مشکلات لثه کمک کرده و از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
پیامدهای بی‌دندانی و از دست دادن دندان
از دست دادن دندان منجر به کاهش تدریجی حجم استخوان فک می‌شود و با گذشت زمان، فک دچار تحلیل می‌گردد. در نبود دندان استخوانی که پیش‌تر ریشه دندان را احاطه کرده بود به‌مرور جذب می‌شود. ادامه‌دار بودن این وضعیت و عدم درمان آن، باعث تشدید تحلیل استخوان فک خواهد شد. این کاهش حجم استخوان همواره یکی از پیامدهای اجتناب‌ناپذیر بی‌دندانی است و در نهایت تأثیر چشمگیری بر چهره و زیبایی لبخند می‌گذارد. عوارض ناشی از تحلیل استخوان فک شامل:
- کاهش ارتفاع کلی صورت
- شکل‌گیری خطوط عمودی در کناره لب پایین
- عمیق شدن چروک‌های عمودی روی لب‌ها و پوست صورت
- جلو آمدن چانه و تغییر فرم آن
- افتادگی گوشه لب‌ها که حالت غمگینی به چهره می‌دهد
- کاهش عملکرد عضلاتی که به حفظ فرم صورت کمک می‌کنند
- نازک شدن بافت قرمز رنگ لب‌ها
- فرو رفتگی خط مایل از کناره بینی تا گوشه دهان
- عقب‌نشینی لب بالا
- افزایش طول لب بالا همراه با کاهش نمایش دندان‌های فک بالا
- نمایان شدن چانه‌ای برجسته و نوک‌تیز با حالتی مشابه چهره جادوگر
- شکل‌گیری غبغب در اطراف صورت
سخن پایانی
تحلیل استخوان فک یکی از پیامدهای رایج پس از کشیدن دندان است. در این وضعیت استخوان فک به‌تدریج نازک‌تر و کوتاه‌تر می‌شود، بدون آن‌که توانایی ترمیم طبیعی داشته باشد. این مشکل نه‌تنها بر ظاهر و زیبایی صورت اثر منفی می‌گذارد، بلکه فرآیند درمان‌های بعدی مانند کاشت ایمپلنت را نیز با چالش مواجه می‌سازد. همان‌طور که در این مطلب از آرت دنتال مطرح شد، گزینه‌های درمانی متنوعی برای مقابله با تحلیل استخوان فک وجود دارد که می‌تواند شرایط مناسب برای کاشت ایمپلنت را فراهم کند. با این حال، اهمیت تشخیص به‌موقع و شروع زودهنگام درمان نباید نادیده گرفته شود.
کامنتی ثبت نشده است