افت دهان که به‌عنوان آفت دهانی یا زخم‌های آفتی نیز شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین مشکلات دهانی است که افراد مختلف در طول زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. این زخم‌ها معمولاً دردناک هستند و می‌توانند در صحبت کردن، غذا خوردن و حتی نوشیدن، اختلال ایجاد کنند. در ادامه این مقاله از آرت دنتال، به بررسی کامل افت دهان، علل ایجاد، انواع، روش‌های پیشگیری و درمان آن می‌پردازیم.
آفت دهان چیست؟
آفت‌های دهانی زخم‌های کوچک، سطحی و سفیدرنگ یا زردرنگی هستند که درون دهان، روی بافت نرم مانند مخاط گونه‌ها، لب‌ها، زیر زبان و یا بر روی کام نرم ایجاد می‌شوند. این زخم‌ها معمولاً توسط هاله‌ای قرمزرنگ احاطه شده‌اند و بسیار حساس و دردناک هستند.
“در مرکز دندان پزشکی آرت دنتال فقط ایمپلنت اشترومن سوئیسی همراه با گارانتی، در اختیار بیماران قرار داده می‌شود.”
چرا آفت دهان ایجاد می‌شود؟
علت دقیق آفت دهان هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است، اما عوامل متعددی می‌توانند در بروز این زخم‌ها نقش داشته باشند:
- گاز گرفتن تصادفی لب یا گونه
- آسیب‌های ناشی از مسواک زدن محکم
- پروتزهای دندانی نامناسب
- کمبود ویتامین‌های گروه B (به‌ویژه B12)
- کمبود آهن
- تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی یا بارداری
- واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی به سلول‌های دهانی
- استرس و اضطراب شدید
- مصرف برخی از مواد غذایی مانند شکلات، آجیل، مرکبات، و ادویه‌های تند
- بیماری‌های گوارشی مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
- اختلالات خودایمنی مانند لوپوس
انواع آفت دهان
آفت‌های دهانی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
آفت کوچک (مینور)
این نوع، شایع‌ترین آفت است. زخم‌های کوچک و معمولی هستند که قطر زخم این آفت کمتر از 1 سانتی‌متر است و معمولاً یک تا دو هفته بهبود می‌یابد.
آفت بزرگ (ماژور)
این آفت‌ها، زخم‌های عمیق‌تر و بزرگ‌تر با قطر بیش از 1 سانتی‌متر هستند ممکن است 3 تا 6 هفته طول بکشد تا خوب شوند. در بعضی مواقع ممکن است جای زخم باقی بماند.
آفت خوشه‌ای (هرپتی‌فرم)
این نوع آفت، به‌شکل خوشه‌ای و زخم‌های ریز و متعدد در کنار هم ظاهر می‌شوند. معمولاً بسیار دردناک هستند.
علائم آفت دهان
از جمله علائم شایع افت دهان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زخم‌های گرد یا بیضی‌شکل کوچک و سفید یا زردرنگ
- هاله قرمز و التهاب اطراف زخم
- درد هنگام غذا خوردن، صحبت کردن یا نوشیدن
- احساس سوزش در ناحیه زخم
برای مطالعه بیشتر : تومور های خوش خیم دهان
تشخیص آفت دهان
تشخیص آفت دهان معمولاً بر اساس معاینه بالینی و مشاهده علائم انجام می‌شود. در موارد شدید یا مکرر، ممکن است پزشک آزمایش‌هایی مانند بررسی کمبود ویتامین‌ها یا آزمایش‌های خودایمنی را توصیه کند.
تفاوت آفت دهان با جوش دهان چیست؟
در جدول زیر تفاوت‌های آفت دهان و جوش دهان به‌طور خلاصه و مقایسه‌ای آورده شده است. این جدول به‌خوبی تفاوت‌های مهم بین آفت و جوش دهان را مشخص می‌کند.
|
مشخصات |
آفت دهان | جوش دهان |
|
محل ایجاد |
داخل دهان (لب داخلی، گونه، زبان) | بیرون دهان (روی لب، اطراف دهان و پوست) |
|
شکل ظاهری |
زخم سفید یا زردرنگ با حاشیه قرمز |
برجستگی قرمز، سفید یا چرکی |
|
علت ایجاد |
کمبود ویتامین، استرس، آسیب یا ضعف ایمنی |
عفونت باکتریایی، بسته شدن منافذ چربی |
|
درد |
دردناک و سوزش هنگام غذا خوردن یا صحبت |
ممکن است دردناک یا بدون درد باشد |
|
خارش |
ندارد | ممکن است همراه با خارش باشد |
|
مدت زمان بهبودی |
1 تا 2 هفته |
چند روز تا یک هفته |
|
عفونت |
ندارد (غیرعفونی است) |
ممکن است عفونی و چرکی باشد |
|
روش درمان |
دهان‌شویه، ژل بی‌حس‌کننده، مراقبت تغذیه‌ای |
شست‌وشوی مرتب، کرم‌های ضدباکتری |
| میزان شیوع |
بسیار شایع |
نسبتاً شایع، به‌ویژه در سنین بلوغ |
روش‌های درمان آفت دهان
آفت‌ها معمولاً خودبه‌خود خوب می‌شوند، اما می‌توانید با این روش‌ها درد را کمتر کنید و سریع‌تر درمان شوید:
درمان‌های خانگی
- شست‌وشوی دهان با آب نمک به کاهش التهاب کمک می‌کند.
- مالیدن عسل به روی زخم، باعث تسریع بهبودی می‌شود.
- یخ به تسکین درد کمک می‌کند. یخ را به‌آرامی روی زخم قرار دهید.
- یک قاشق چای‌خوری جوش‌شیرین را در یک لیوان آب حل کرده و دهان را شست‌وشو دهید.
درمان‌های دارویی
- استفاده از دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده مانند کلرهگزیدین
- استفاده از داروهای مسکن موضعی مانند ژل لیدوکائین
- کورتیکواستروئیدهای موضعی برای کاهش التهاب
- مکمل‌های ویتامینی در صورت تشخیص کمبود ویتامین
درمان‌های پیشرفته
- استفاده از لیزردرمانی برای تسریع در بهبود زخم‌ها
- استفاده از داروهای سیستمیک در موارد شدید
برای اطلاعات بیشتر مقاله “زخم سقف دهان و روش درمان آن” را مطالعه کنید.
چگونه از آفت دهان جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از بروز آفت دهان می‌توان اقدامات زیر را انجام داد. این راهکارها به کاهش احتمال بروز زخم‌های آفتی کمک می‌کنند
- روزانه دندان‌های خود را با مسواک نرم، مسواک بزنید تا به بافت دهان آسیبی نرسد.
- از نخ دندان به‌طور مرتب استفاده کنید.
- دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده بدون الکل به تمیز نگه‌داشتن دهان کمک می‌کنند.
- از غذاهای حاوی ویتامین B12 و آهن مانند تخم‌مرغ، لبنیات، گوشت قرمز، سبزیجات برگ سبز، حبوبات استفاده کنید.
- مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه برای تأمین ویتامین‌ها ضروری است.
- در صورت کمبود ویتامین، با مشورت پزشک از مکمل‌های ویتامین استفاده کنید.
- از خوردن غذاهای تند، اسیدی و ادویه‌دار مانند فلفل، مرکبات، ترشی‌ها و سرکه پرهیز کنید.
- مصرف شکلات، آجیل و قهوه را کاهش دهید؛ زیرا ممکن است در برخی افراد آفت ایجاد کنند.
- استرس یکی از عوامل مهم در بروز آفت است. برای کنترل استرس از تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، ورزش منظم و خواب کافی استفاده کنید.
- از گاز گرفتن لب‌ها و گونه‌های خودداری کنید.
- اگر از پروتزهای دندانی استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که اندازه و محل آن مناسب است.
- هنگام غذا خوردن دقت کنید تا به‌طور تصادفی لب یا گونه را گاز نگیرید.
- سیستم ایمنی خود را با تغذیه سالم، ورزش منظم و خواب کافی تقویت کنید.
- مصرف کافی آب برای حفظ رطوبت دهان بسیار مهم است.
- برخی خمیردندان‌ها حاوی ماده‌ای به نام سدیم لوریل سولفات (SLS) هستند که می‌تواند باعث تحریک دهان شود.
- خمیر دندان‌های بدون SLS را انتخاب کنید.
- در صورت بروز مکرر آفت یا طولانی‌شدن آن، به پزشک مراجعه کنید.
- ممکن است بیماری‌های زمینه‌ای مانند کمبود ویتامین یا مشکلات گوارشی، نیاز به بررسی داشته باشند.
با رعایت این نکات ساده، می‌توانید احتمال بروز آفت دهان را کاهش دهید و سلامت دهان و دندان خود را حفظ کنید.
ایمپلنت سوئیسی را با بهترین مرکز تخصصی ایمپلنت آرت دنتال تجربه کنید.
جمع بندی
آفت دهان اگرچه مشکل جدی و خطرناکی نیست، اما می‌تواند بسیار دردناک و آزاردهنده باشد. شناسایی عوامل ایجادکننده، رعایت اصول بهداشتی و تغذیه مناسب می‌تواند، نقش مؤثری در کاهش بروز این زخم‌ها داشته باشد. در صورت تکرار مداوم یا طولانی‌شدن زخم‌ها، مشورت با پزشک یا دندانپزشک ضروری است تا علت زمینه‌ای مشخص و درمان مناسب انجام شود.
کامنتی ثبت نشده است