بوی بد دهان (هالیتوزیس) می‌تواند یکی از نشانه‌های هشداردهنده مشکلات سلامتی، از جمله دیابت باشد. بوی بد دهان دیابتی‌ها ممکن است ناشی از سطح بالای قند خون، تغییرات متابولیکی و عفونت‌های دهانی باشد. در این مقاله از مرکز دندان پزشکی آرت دنتال، به بررسی دلایل بوی بد دهان دیابتی‌ها و راه‌های کنترل آن می‌پردازیم.

چرا دیابت باعث بوی بد دهان می‌شود؟

چندین عامل مرتبط با دیابت می‌توانند در ایجاد بوی بد دهان نقش داشته باشند، از جمله:

• کتواسیدوز دیابتی (DKA) و بوی میوه‌ای

افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ (و در برخی موارد دیابت نوع ۲) ممکن است به دلیل نبود انسولین کافی، نتوانند از گلوکز به‌عنوان منبع انرژی استفاده کنند. در نتیجه، بدن به سوزاندن چربی‌ها روی می‌آورد و این فرآیند منجر به تولید کتون‌ها (از جمله استون) می‌شود. یکی از رایج‌ترین نشانه‌های افزایش کتوز در بدن، بوی خاص نفس که شبیه بوی میوه یا لاک ناخن است می‌باشد. این وضعیت می‌تواند خطرناک باشد و اگر کنترل نشود، منجر به کتواسیدوز دیابتی (DKA) شود که یک وضعیت اورژانسی پزشکی است.

با کاشت ایمپلنت اشترومن لبخندی زیبا را تجربه کنید

علائم کتواسیدوز دیابتی شامل:

•  بوی شیرین یا میوه‌ای در تنفس
• تکرر ادرار و تشنگی شدید
• خستگی و کیجی
• تهوع و استفراغ
• درد شکم و مشکل در تنفس

در صورت مشاهده این علائم، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید، زیرا کتواسیدوز دیابتی، می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد.

•  خشکی دهان (زروستومیا) و کاهش بزاق

بزاق نقش مهمی در تمیز نگه داشتن دهان و شستن باقی‌مانده غذاها و باکتری‌ها دارد. قند خون بالا در بیماران دیابتی می‌تواند باعث کاهش تولید بزاق شود که منجر به خشکی دهان می‌شود.

خشکی دهان می‌تواند رشد باکتری‌های بدبو را افزایش دهد و خطر پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه را بالا ببرد و در نتیجه  بوی بد دهان تشدید شود.

• عفونت‌های دهانی و بیماری‌های لثه

افراد دیابتی بیشتر مستعد التهاب لثه (ژنژیویت) و بیماری‌های پیشرفته لثه (پریودنتیت) هستند. این عفونت‌های لثه‌ای معمولاً ناشی از سطح بالای قند خون هستند که به رشد باکتری‌های مضر کمک می‌کند. بوی بد دهان یکی از نشانه‌های اولیه بیماری لثه در بیماران دیابتی است.

• مشکلات گوارشی و رفلاکس اسید

دیابت می‌تواند بر عملکرد دستگاه گوارش تأثیر بگذارد و باعث تاخیر در تخلیه معده (گاستروپارزی) شود. این امر می‌تواند منجر به ریفلاکس اسید معده شود که یکی از دلایل رایج بوی بد دهان است.

چگونه می‌توان بوی بد دهان در دیابت را کاهش داد؟

خوشبختانه، می‌توان با رعایت نکات زیر بوی بد دهان دیابتی‌ها را کنترل کرد:

• کنترل قند خون

پایش منظم سطح گلوکز خون
مصرف داروهای تجویزشده توسط پزشک
رعایت رژیم غذایی متعادل و کم‌قند
ورزش منظم برای بهبود حساسیت به انسولین

• رعایت بهداشت دهان و دندان

مسواک زدن حداقل دو بار در روز با خمیردندان حاوی فلوراید
استفاده از نخ دندان برای حذف پلاک‌های بین دندان‌ها
استفاده از دهان‌شویه ضدعفونی‌کننده برای کاهش باکتری‌های مولد بو
مراجعه منظم به دندانپزشک برای چکاپ و درمان مشکلات دهان و دندان

• نوشیدن آب کافی و جلوگیری از خشکی دهان

مصرف حداقل ۸ لیوان آب در روز
جویدن آدامس بدون قند برای تحریک ترشح بزاق
استفاده از دستگاه بُخور در محیط خشک برای حفظ رطوبت دهان

• تغییر در رژیم غذایی

کاهش مصرف غذاهای قندی و فرآوری‌شده
مصرف غذاهای سرشار از فیبر مانند سبزیجات و میوه‌ها
پرهیز از مصرف غذاهایی که باعث بوی بد دهان می‌شوند، مانند سیر، پیاز و غذاهای چرب
افزایش مصرف ماست پروبیوتیک برای بهبود تعادل باکتری‌های دهان و معده

• درمان عفونت‌های دهانی و بیماری‌های لثه

در صورت مشاهده علائم التهاب لثه (خونریزی، قرمزی یا تورم)، به دندانپزشک مراجعه کنید
درمان سریع عفونت‌های دهانی با آنتی‌بیوتیک‌های مناسب در صورت لزوم

• مراجعه به پزشک در موارد اضطراری

اگر بوی بد دهان همراه با علائم دیگری مانند بوی میوه‌ای نفس، خستگی، تهوع یا گیجی باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید، زیرا این می‌تواند نشانه کتواسیدوز دیابتی باشد.

آیا قرص متفورمین می‌تواند باعث بوی بد دهان در دیابتی‌ها شود؟

متفورمین می‌تواند علت بوی بد دهان در برخی از افراد دیابتی شود. این موضوع به چند دلیل اتفاق می‌افتد:

متفورمین ممکن است باعث ریفلاکس اسید معده، نفخ یا اسهال شود که می‌تواند بوی ناخوشایندی در دهان ایجاد کند.

برخی افراد گزارش کرده‌اند که متفورمین طعم یا بوی شبیه به ماهی در دهان ایجاد می‌کند، زیرا این دارو ممکن است در بزاق ترشح شود.

مصرف متفورمین می‌تواند کاهش ترشح بزاق را در برخی از افراد ایجاد کند، که منجر به رشد باکتری‌های مولد بوی بد دهان می‌شود.

در موارد نادر، مصرف متفورمین ممکن است باعث اسیدوز لاکتیک شود که بوی متالیک یا غیرمعمول در دهان ایجاد کند.

درمان‌های خانگی برای از بین بردن بوی بد دهان در افراد دیابتی

بوی بد دهان ناشی از دیابت معمولاً به دلیل کتواسیدوز، خشکی دهان، بیماری‌های لثه و عفونت‌های دهانی ایجاد می‌شود. در کنار کنترل قند خون و رعایت بهداشت دهان، برخی درمان‌های خانگی مؤثر می‌توانند به کاهش بوی بد دهان کمک کنند.

• نوشیدن آب کافی برای کاهش خشکی دهان

کمبود بزاق باعث تجمع باکتری‌ها و ایجاد بوی بد دهان می‌شود.  حداقل ۸ لیوان آب در روز بنوشید. بعد از هر وعده غذایی دهان خود را با آب بشویید تا بقایای غذا پاک شود.

• جویدن آدامس بدون قند یا مکیدن قرص‌های نعناع طبیعی

جویدن آدامس‌های مفید دندان و  بدون قند باعث افزایش ترشح بزاق و کاهش باکتری‌های مولد بو می‌شود. از آدامس‌های بدون قند حاوی زایلیتول استفاده کنید که علاوه بر تحریک بزاق، از رشد باکتری‌ها نیز جلوگیری می‌کند. قرص‌های طبیعی نعناع یا هل را بجوید تا بوی بد دهان را کاهش دهد.

• غرغره با آب نمک

آب نمک خاصیت ضدباکتریایی دارد و به کاهش باکتری‌های مضر دهان کمک می‌کند. یک قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب ولرم حل کنید. روزی ۲ بار (صبح و شب) با این محلول غرغره کنید.

• شستشوی دهان با سرکه سیب

سرکه سیب دارای خواص ضدمیکروبی و متعادل‌کننده pH دهان است. یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را در یک لیوان آب حل کنید. قبل از مسواک زدن، این محلول را در دهان خود بچرخانید و سپس بشویید.

کاشت ابمپلنت سوئیسی با کیفیت بالا و عمر طولانی

• مصرف چای سبز یا چای دارچین

چای سبز و دارچین دارای آنتی‌باکتریال‌های طبیعی هستند که به کاهش بوی بد دهان کمک می‌کنند. روزانه ۱ تا ۲ فنجان چای سبز بدون قند بنوشید. برای تهیه چای دارچین، یک تکه چوب دارچین را در آب داغ دم کنید و میل کنید.

• جویدن گیاهان معطر (جعفری، نعناع، رازیانه، هل)

این گیاهان روغن‌های فرّار و ضدباکتریایی دارند که به از بین بردن بوی بد دهان کمک می‌کنند. برگ‌های تازه جعفری یا نعناع را بجوید. دانه‌های رازیانه یا هل را در دهان بگذارید و بجوید.

• روغن‌کشی (Oil Pulling) با روغن نارگیل یا کنجد

روغن‌کشی به کاهش باکتری‌های دهان، جلوگیری از بیماری‌های لثه و رفع بوی بد دهان کمک می‌کند. یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل یا روغن کنجد را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در دهان بچرخانید. سپس آن را بیرون بریزید (قورت ندهید) و دهان خود را با آب گرم بشویید.

• مصرف ماست پروبیوتیک

ماست پروبیوتیک تعادل باکتری‌های مفید دهان و معده را حفظ کرده و بوی بد دهان را کاهش می‌دهد. روزانه یک کاسه ماست پروبیوتیک (بدون قند) مصرف کنید.

• مسواک زدن با جوش شیرین

جوش شیرین خاصیت ضدعفونی‌کننده و متعادل‌کننده pH دهان دارد و به کاهش بوی بد کمک می‌کند. مقدار کمی جوش شیرین را روی مسواک بریزید و دندان‌ها را مسواک بزنید. می‌توانید یک قاشق چای‌خوری جوش شیرین را در یک لیوان آب حل کرده و دهان خود را بشویید.

چه غذاهایی برای کاهش بوی بد دهان بخوریم؟

برخی غذاها بوی بد دهان را تشدید می‌کنند، درحالی‌که برخی دیگر به کاهش آن کمک می‌کنند:

خوراکی‌های مفید برای کاهش بوی بد دهان عبارتند از:

• سیب، هویج و کرفس (تحریک بزاق و تمیز کردن دهان)
• ماست پروبیوتیک (متعادل‌کننده باکتری‌های دهان و روده)
• گیاهان معطر مانند جعفری و نعناع

غذاهایی که باید از مصرف آنها باید پرهیز کنید ببارتند از:

• سیر و پیاز (حاوی ترکیبات گوگردی)
• قهوه و الکل (خشک‌کننده دهان)
• غذاهای پرقند و فرآوری‌شده (تشدید رشد باکتری‌ها)

مطالعه بیشتر: “برای آشنایی با نکات مهم دندان مصنوعی برای افراد دیابتی ” حتما این مقاله را مطالعه کنید

جمع بندی

بوی بد دهان دیابتی‌ها، می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند کتواسیدوز دیابتی، خشکی دهان، بیماری‌های لثه و مشکلات گوارشی باشد. برای پیشگیری و کاهش این مشکل، کنترل قند خون، رعایت بهداشت دهان و دندان، هیدراته نگه داشتن بدن و رژیم غذایی مناسب توصیه می‌شود. اگر بوی بد دهان شما ادامه‌دار است و با اقدامات معمولی برطرف نمی‌شود، بهتر است با پزشک یا دندانپزشک مشورت کنید تا علت اصلی مشخص و درمان مناسب انجام شود.